Tespit Davası Nedir sorusunu kısaca cevaplandıracak olursak Tespit davası, bir hukuki ilişkinin ya da hakkın varlığının ya da yokluğunun mahkeme kararı ile saptanmasıdır. Tespit davaları sadece hukuki ilişkinin varlığının tespitinde açılabilir. Tespit davasındaki hukuki yarar açılmış ya da açılacak davanın konusunu içermektedir. Dava sonucunda verilen karar, kesin tespit niteliğindedir. Bu sebeple verilen karar, delil olarak kullanılabilir. Tespit davası ile bir hukuki ilişkinin varlığı ya da yokluğu saptanmaktadır. İlgili konuya ilişkin bilgilerin ve belgelerin sahtelik ya da doğruluk konusu tespit edilmekte gerekli mahkemede istenildiği zaman delil olarak kullanılması imkanı bulunmaktadır. Tespit davası; Müspet (olumlu) tespit davası, Menfi (olumsuz) tespit davası olarak ikiye ayrılmaktadır. Müspet Tespit Davası hak ya da hukuki ilişkinin varlığının iddia edilmesi ancak karşı tarafın inkar etmesi halinde açılan dava türü olmaktadır.  Diğer bir ifadeyle hak veya hukuki ilişkinin olmaması ancak karşı tarafın olduğunu iddia etmesi üzerine tespit davası açılması menfi olumsuz tespit davası olarak tanımlanmaktadır.

Tespit davası nedir bu dava bir hakkın ya da hukuki ilişkinin varlığının, yokluğunun veya bir belgenin sahte olup olmadığının mahkemelerce belirlenmesi için açılan davaların genel adıdır. Bu dava yoluyla mahkemelerden bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının veya yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilir. Bu doğrultuda en genel anlamda; Tespit davasının işlevi, bir hukuki ilişkinin sadece var olup olmadığının tespiti olup; bundan ileri yönde bir hüküm verilmez. Tespit davaları, davalıyı bir şey yapmaya zorlamaz; bir şeylerden kaçınmaya, vermeye, ödemeye mahkum etmez. Sadece üzerinde şüphe olan bir hak ya da hukuki bir ilişkinin var olup olmadığı tespit edilir. Örnek vermek gerekirse, kiracının taşınmazı tahliye etmesini istemek, borç verilen otuz bin liranın iadesini talep etmek tespit davasının değil; eda davasının konusudur. Buna karşılık yazılı şekilde yapılmamış olan kira sözleşmesinin varlığının belirlenmesi ise tespit davasının konusudur.

Kira Tespit Davası, Terekenin Tespiti Davası, Zarar Ziyan Tespit Davası, Delil Tespit Davası, Sigorta Tespit Davası, İş Kazası Tespit Davası, Ücret Tespit Davası, Hizmet Tespit Davası bu tür davalara örnek verilebilir. Örneğin hizmet tespit davası sigortalı olarak işe giriş bildirgesi düzenlenmeksizin, sigortası yapılmaksızın bildirimi yapılmaksızın ve kuruma uzun ve kısa vadeli primleri yatırılmaksızın çalıştırılan işçinin, sigortasız çalıştığı bu süreleri, geçmişe dönük olarak hizmetlerine işlettirilmesi, prim kayıplarının ve SGK gün kayıplarının telafi edilmesi için açmış olduğu bir davadır. Hizmet tespit davası bakımından görevli mahkeme İş Mahkemesidir. İş Mahkemesi’nin bulunmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi görevli olacaktır. İşçinin çalıştığı iş yerinin bulunduğu yer mahkemesi yetkili mahkemedir. Hizmet tespit davası sonucunda SGK’ya bildirilmediği tespit edilen işçilerin tescil işlemleri Sosyal Güvenlik Kurumunca resen yapılır. Yapılan resen tescil neticesinde mahkeme kararında belirtilen davacı işçinin aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından dikkate alınır. Ayrıca söz konusu sürelere ilişkin sigorta primine esas kazanç tutarları üzerinden hesaplanacak prim tutarları ile ilgili kanun hükmü uyarınca hesaplanacak gecikme zammı işverenden istenecektir.

Tespit Davası Nedir

Tespit davası nedir bu dava genel olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu 106. maddede düzenlenmiştir. HMK 106. maddede tespit davası açan davacının, istisnai durumlar haricinde bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararının bulunması gerektiği şartı vardır. Bu bakımdan tespit davaları gelecek zamanda meydana gelecek bir hukuki ilişkinin varlığı ya da yokluğu için açılamaz.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu 106 ‘ya göre:

1-Tespit davası yoluyla, mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilir.

2-Tespit davası açanın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunmalıdır.

3-Maddi vakıalar, tek başlarına tespit davasının konusunu oluşturamaz.

Tespit Davasının Şartları Nelerdir?

Konu Bakımından: Tespit davasının konusunu ancak hak veya hukuki ilişkiler oluşturur. Her çeşit hukuki ilişki tespit davasının konusu olabilir. Örneğin; alacak-borç ilişkileri, ayni haklar, zilyetlik, aile hukuku ilişkileri, babalık ilişkisinin tespiti, miras hakkının tespiti, mirasta saklı pay varlığının tespiti, firma üzerindeki haklar, herhangi derneğe, kulübe, kooperatife üyelik hakkının varlığının tespit edilmesi gibi.
Hukuki Yarar Bakımından: Tespit davasının ikinci şartı, hukuki yarardır. Yani, davacının tespit davasına konu edilen hukuki ilişkisinin hemen tespit edilmesinde hukuki yararının bulunması şarttır. Bu hukuki yararının bulunması da şu aşağıdaki üç şartın birlikte varlığına bağlıdır:

• Davacının bir hakkı veya hukuki durumu güncel bir tehlike ile tehdit edilmiş olmalı;
• Bu tehdit nedeniyle, davacının hukuki durumu tereddüt içinde olmalı ve bu husus davacıya zarar verebilecek nitelikte bulunmalı;
• Tespit hükmü, bu tehlikeyi ortadan kaldırmaya elverişli olmalıdır.

Böylece hukuki yarar, açılan her türlü dava bakımından dava şartı olarak düzenlenmiş olup mahkemeye yönelik her usuli işlem için de varlığı aranmıştır. Örneğin kanun yoluna başvuruda, delil tespitinde, yargılanmanın yenilenmesinde başvuran tarafın hukuki yararının bulunması gerekmektedir. Yukarıdaki şartlar dava şartı olup bu şartlar mevcut değilse tespit davası açılamaz.

Yukarıda belirtilen koşullar tespit davasının konusunun hak veya hukuki ilişki olması ve davacının tespit davası açmakta hukuki güncel yararının bulunması, dava şartıdır. Dolayısıyla bu şartlar mevcut değilse tespit davası açılamaz; açılsa dahi reddedilir. Bu sebeple, tespit davası için gerekli şartları sağlayan davacı, bir avukat yardımı ile tespit davası dilekçesi yazıp; gerekli belgeler ve delillerle birlikte görevli ve yetkili mahkemeye başvurabilir. Tespit davasında hangi mahkemenin görevli olacağı hususu tespit edilmesi istenen hukuki ilişki veya hakka göre değişiklik göstermektedir. Bu konuda görevli tek bir mahkeme yoktur. Örneğin; kira bedelinin tespiti davasında Sulh Hukuk Mahkemeleri görevliyken, işçinin hizmet tespiti davalarında İş Mahkemeleri görevlidir. Diğer dava çeşitlerinde olduğu gibi tespit davasının da ne kadar süreceği sorusuna ülkemizde kesin ve net olarak cevap vermek kesinlikle mümkün değildir ve yanıltma kastı taşır. Çünkü tespiti istenen hukuki konuya bağlı olarak tespit davasının süresi ve dolayısıyla yargılama değişmektedir. Tespit edilmesi istenen hukuki ilişki veya hakkın ispatı için hangi delillerin gerektiği, bu sürenin şekillenmesinde önem arz eder. Örneğin; deliller arasında keşif, bilirkişi incelemesi, tanık dinlenmesi, Adli tıp raporu gibi hususlar varsa süreç de bu doğrultuda uzayacaktır. Ayrıca başvurulan mahkemenin iş yüküne bağlı olarak da davada karar verilme süresi değişecektir.

Herhangi bir konuda tespit davası açılması gerektiğinde davacının, dava açmadan önce uzman bir avukat yardımıyla tespit davası dilekçesi hazırlaması dava sürecinin doğru ilerlemesi için önemlidir. Zira tüm hukuki uyuşmazlıkların dava yoluyla çözümünde süreci uzman bir avukatla yürütmek, istenen sonucu alabilmekte çok önemlidir. Şimşek Hukuk & Danışmanlık sizlere tüm hukuki süreçlerde ve konularda yardımcı olacaktır. Şimşek Hukuk ve Danışmanlık Bürosu dürüstlük, eşitlik, hesap verilebilirlik ve daima yenilikçilik düsturlarıyla yerli ve yabancı müvekkillerine hukuki hizmet ve danışmanlık sağlayan,  daima çözüm odaklı bir hukuk bürosudur. 2020 yılında Ankara’da Av. Süleyman Umut Şimşek tarafından kurulmuştur. Başta Ankara, İstanbul,  İzmir, Bursa, Kocaeli, Trabzon, Antalya, Adana, Mersin Diyarbakır ve Tunceli olmak üzere Türkiye ve Dünyanın her yerinden çalışma ortakları ile kuvvetli bir iş ağı olan Şimşek Hukuk ve Danışmanlık Bürosu  özel hukuk ve kamu hukuku alanlarında gerçek ve tüzel kişi müvekkillerine hizmet vermeye devam etmektedir. Hukuk büromuzda mevcut olan tüm faaliyetler dava, danışmanlık ve icra departmanlarından oluşan üç ayrı ekip tarafından yürütülmektedir. Şimşek Hukuk ve Danışmanlık bürosu genç ve dinamik kadrosuyla adil olana ulaşmadaki yolunuzda sizlere hukuki hizmet vermeye hazırdır.